Z udziałem władz uczelni, na czele z dyrektorem ks. dr. hab. Marianem Dudą, przedstawicieli środowiska akademickiego Częstochowy, Kościoła, wykładowców i studentów 14 października odbyły się w Wyższym Instytucie Teologicznym w Częstochowie uroczystości jubileuszu 50-lecia istnienia Instytutu oraz inauguracja nowego roku akademickiego. Uroczystości odbyły się w ramach trwającego w archidiecezji częstochowskiej Kongresu Miłosierdzia.

Mszy św. w kaplicy pw. Zesłania Ducha Świętego przewodniczył metropolita częstochowski abp Wacław Depo. Mszę św. koncelebrowali m.in. kapłani wykładający w Instytucie Teologicznym.

„Eucharystia jest sakramentem miłosierdzia” – odkreślił na początku Mszy św. ks. prał. dr hab. Marian Duda.

W homilii abp Depo nawiązując do słów Chrystusa: „Poznajcie prawdę, a prawda was wyzwoli” podkreślił, że „słowa te wypowiedziane są do każdego pokolenia tych, którzy w Niego wierzą i będą wierzyć” i dodał, że „wszyscy jesteśmy zobowiązani do poznawania prawdy”.

Metropolita częstochowski wskazał na dzieło Instytutu Teologicznego w Częstochowie i wyraził wdzięczność wobec tych wszystkich, którzy od początku tworzyli Instytut. Wskazał m. in. na rolę założyciela Instytutu bp. Stefana Bareły i pierwszego rektora tej uczelni ks. prof. Stanisława Grzybka.

Abp Depo zaznaczył, że „Opatrzność postawiła przed nami progi wiary, którymi są: Nadzwyczajny Rok Miłosierdzia, Jubileusz 1050. rocznicy Chrztu Polki i pielgrzymka Ojca Świętego Franciszka do Polski” – Trzeba za łaską wiary dobrze odczytać także kolejny próg wiary, którym jest jubileusz Instytutu Teologicznego i jego posługa prawdy i myślenia – podkreślił abp Depo.

Arcybiskup wskazał również na rolę Maryi i przypomniał słowa papieża Franciszka, który w Częstochowie powiedział: „Prośmy o łaskę, abyśmy sobie przyswoili Jej wrażliwość, Jej wyobraźnię w służbie potrzebującym, piękno poświęcenia swojego życia dla innych, bez szukania pierwszeństwa i dzielenia”.

Metropolita częstochowski mówiąc o nadziei w Chrystusie podkreślił, że „Kościół nieustannie potrzebuje ognia Ducha Świętego, ognia prawdy i miłości. Bez Ducha Świętego nie możemy być wiarygodnymi świadkami  Chrystusa”.

Metropolita częstochowski przypomniał również słowa Benedykta XVI z książki „Ostatnie rozmowy”: „Zawsze powtarzałem i wciąż to podkreślam. Jest rzeczą ważną, żeby to co przedtem stanowiło w Kościele dla ludzi świętość nie stało się nagle czymś zabronionym. Widoczna musi pozostać wewnętrzna tożsamość inności wobec świata. Zależało mi na tym, żeby sam Kościół utożsamił się wewnętrznie z własną przeszłością, żeby to co wcześniej było święte nie stało się nagle błędne. W tym świecie przesłanie Chrystusa to skandal, począwszy od Niego samego. Zawsze będziemy mieli do czynienia ze sprzeciwem, a nieszczęście polega również na tym, że nawet w teologii zrezygnowaliśmy w dużej mierze z pojęcia prawdy” – powiedział Benedykt XVI w rozmowie z niemieckim dziennikarzem Peterem Seewaldem.

„Bez zakorzenienia się w Chrystusie wszystko się rozpada” – dodał arcybiskup.

Odnosząc się do czasów współczesnych metropolita częstochowski zauważył, że „istnieje jakiś zamach w naszych sumieniach, nie tylko przez parlament” – Brakuje nam odwagi, by powiedzieć „nie” złu. Potrzebujemy Ducha Świętego. Nie wolno dopuścić do siebie serca letniego – zakończył abp Depo.

Po Mszy św. w auli Instytutu odbyła się druga część jubileuszu i inauguracji. Dyrektor WIT ks. prał. dr hab. Marian Duda przypomniał m. in. słowa św. Jana Pawła II, który w swoim liście do Instytutu napisał, że „uczelnia ta wpisała się głęboko w moim sercu”.

Ks. Duda podkreślił m. in. że „zadaniem Instytutu jest propagowanie myśli teologicznej właściwej dla charyzmatu archidiecezji częstochowskiej”.

Następnie ks. dr Jacek Kapuściński przedstawił działalność wydawnictwa naukowego Wyższego Instytutu teologicznego w Częstochowie. Natomiast dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ks. dr hab. Arkadiusz Baron wskazując na problem „miłosierdzia jako nierozerwalnie związanego ze zbawczym działaniem Boga” życzył, aby „studia teologiczne przybliżały do Boga” – Studia, które przybliżają do Boga mają sens i mogą być owocne – mówił ks. Baron.

Odbyła się również immatrykulacja studentów pierwszego roku oraz wręczenie dyplomów magisterskich.

Na zakończenie uczestnicy uroczystości jubileuszowych wysłuchali wykładu ks. dr. Mariusza Terki nt. „Intellige ut credas. Rozumność wiary w nauczaniu św. Augustyna” – Wiara też jest czymś co charakteryzuje człowieka. Wiara to dar Boga – mówił ks. Terka.

Prelegent podkreślił, że temat rozumności wiary u św. Augustyna należy widzieć m. in. w kontekście filozoficznym antyku chrześcijańskiego, a mianowicie w kontekście platonizmu, manicheizmu i sceptycyzmu – Św. Augustyn mówi o poddaniu się wierze. Tylko ona daje pewność w niepewnym świecie. Wiara stanowi pierwszy stopień do posiadania wiedzy – mówił prelegent.

Ks. Terka omawiając temat rozumności wiary u św. Augustyna odwoływał się do interpretacji doktryny biskupa z Hippony w ujęciu kard. Josepha Ratzingera – U podstaw wiary znajduje się poszukiwanie Boga przez człowieka. Wiara jest tym, co zapoczątkowuje zrozumienie – mówił ks. Terka i dodał, że „św. Augustyn naucza o wewnętrznej sile wiary, która prowadzi do zrozumienia”.

„Zrozumienie jest uwieńczeniem wiary. Rozumność należy do istoty wiary” – kontynuował prelegent i dodał, że „wiara i rozum należą do integralnego bycia człowiekiem rozumnym”.

Na zakończenie abp Depo podkreślił, że „teologia jest rozpoznawaniem prawdy, którą trzeba szukać z pomocą Boga” i zaznaczył, że „jeśli odejdziemy od prawa natury i prawa objawionego w Chrystusie, to trudno będzie poruszać się we współczesnym świecie”.

Oprawę muzyczną jubileuszu i inauguracji nowego roku akademickiego zapewnił chór „Basilica Cantans”.

3 maja 1981 r. bp Stefan Bareła powołał do istnienia Instytut Teologiczny w Częstochowie. Jego historia pokazuje, że był owocem założeń Soboru Watykańskiego II. Bp Stefan Bareła jako uczestnik Vaticanum II podjął decyzję zgromadzenia dokumentacji soborowej i rozpoczęcia nad nią naukowej refleksji pozwalającej wiernym realizować chrześcijańską misję w duchu soborowego „aggiornamento”. Zadanie to było realizowane przez Sekretariat Dokumentacji Soborowej (1966 r.).

Już 1 lutego 1967 r. bp S. Bareła zlecił ks. prof. Stanisławowi Grzybkowi prowadzenie wykładów o tematyce biblijno-soborowej. Zajęcia rozpoczęte 9 lutego odbywały się dwa razy w miesiącu w gmachu Kurii Diecezjalnej w Częstochowie i trwały do 1 czerwca 1967 r. Następnie bp Bareła powołał Studium Dokumentacji Soborowej w Częstochowie. Inauguracja Studium Soborowego odbyła się 1 października 1967 r. Doceniając intelektualny wysiłek diecezji częstochowskiej, 1 kwietnia 1969 r., Kongregacja Pro Institutione Catholica zezwoliła na posługiwanie się nazwą Instytut Dokumentów Soborowych Diecezji Częstochowskiej.

Po wyborze Jana Pawła II, do wyrażenia własnego stanowiska, co do związków Instytutu z Papieskim Wydziałem Teologicznym został zobowiązany następca Papieża Jana Pawła II na stolicy biskupiej Krakowa, zarazem Wielki Kanclerz Papieskiego Wydziału Teologicznego – kard. Franciszek Macharski. Wydał on w tej sprawie pozytywną opinię 19 lutego 1979. Po posiedzeniu Komisji Episkopatu Polski ds. Nauki Katolickiej, która odbyła się 14 i 15 marca 1980 r., na wniosek bp. Bareły zostało zwołane nadzwyczajne spotkanie z przedstawicielami PWT w Krakowie. Wkrótce bp S. Bareła, po uzyskaniu ustnej aprobaty Stolicy Apostolskiej i przy poparciu samego Papieża powołał do życia Instytut Teologiczny w Częstochowie. Umowę o współpracy naukowej między PWT w Krakowie i Instytutem Teologicznym w Częstochowie podpisano 1 października 1981 r. Zatwierdzenie częstochowskiego Instytutu jako filii PWT w Krakowie przez Kongregację ds. Wychowania Katolickiego nastąpiło 30 stycznia 1982 r. Na mocy umowy z 3 maja 1981 r. sekcja eklezjologiczno-mariologiczna włączona została do PWT.

Na mocy dekretu z 3 maja 2012 r.  watykańska Kongregacja Edukacji Katolickiej (ds. Seminariów i Instytutów Naukowych) powołała pierwszy w kraju Wyższy Instytut Nauk Religijnych w Częstochowie. Instytut Teologiczny zaczął działać pod nazwą „Wyższy Instytut Teologiczny im. Najświętszej Maryi Panny Stolicy Mądrości”.

W dotychczasowych dziejach Instytutu jego rektorami byli: Ks. prof. dr hab. Stanisław Grzybek (1981-1990), Ks. prof. dr hab. Stanisław Włodarczyk (1990-2007), Ks. dr hab. Marian Duda (2007-2012). Od 2012 r. ks. dr hab. Marian Duda pełni funkcję dyrektora Instytutu.

ROZMOWA ALEKSANDRY MIECZYŃSKIEJ Z KS. MARIANEM DUDĄ W RADIU FIAT

Tekst i zdjęcia: Ks. Mariusz Frukacz/Niedziela